VIERDAAGSE STRANDTOCHT SCHEVENINGEN (STRANDPAAL 99) - BERGEN OF BERGEN AAN ZEE (STRANDPAAL 33).


Van 4 juni tot 7 juni 2003 hield ik een strandvierdaagse tussen Scheveningen en Bergen (N-H). De tocht kenmerkte zich voor mij doordat de eerste helft ervan -dus van Scheveningen tot Zandvoort- (van strandpaal 99 tot strandpaal 66) door mij de afgelopen vier jaar reeds zo'n dertig, veertig maal gelopen was en de tweede helft (van Zandvoort tot aan Bergen aan zee, strandpaal 33) pas twee maal: een maal vorige zomer (die van 2002) en een maal in 1985!
Ik zou dus daar, waar ik normaliter de tocht plachtte te eindigen (in Zandvoort of in Haarlem, in het laatste geval boog ik bij Noordwijk de duinen in om via het Oosterkanaal -in het prachtige natuurgebied van de Amsterdamse Waterleiding Duinen- in Haarlem aan te komen) de reis voort te zetten met eenzelfde afstand (de omweg over de sluizen bij IJmuiden van, schat ik, zo'n acht kilometer even niet meegerekend) als die reeds achter me lag en zou dus twee maal achter elkaar dezelfde prestatie moeten leveren.
De kustlijn (het strand) van Nederland tussen Scheveningen en Bergen en trouwens de gehele Noord- en Zuid-Hollandse westkust tussen Hoek van Holland en Den-Helder met uitzondering van de eilanden Texel en Goeree Overvlakkee, kenmerkt zich door een kromme, die ten noorden van de IJmuider sluizen steeds flauwer wordt en minder naar het noorden neigt, zodat wanneer je bij Scheveningen wat hoog gaat staan, en het is helder weer, je boven de golven in de branding Katwijk met zijn karakteristieke witte kerktoren ziet liggen en even verderop (met het Huis ter Duin fier naar boven torend ) de mondaine badplaats Noordwijk.
Boven zee zie je duidelijk in de verte de witte torenflat en de donkere uitkijktoren van Zandvoort. Bergen aan Zee zou, wanneer ze daar een 500 meter hoge toren zouden bouwen, links van de torens en rookpluimen van onze nationale Hoogovens boven de horizon uittorenen.
Met andere woorden: ik zou geen rechte weg afleggen, maar als het ware rond de Noordzee lopen, een feitelijke omweg, met drie nachtpauzes ter hoogte van het strand tussen Katwijk en Noordwijk, Zandvoort en ergens tussen Wijk aan zee en Bergen in.
Ik wist weliswaar dat het enige kilometers om was over het Noordzee kanaal en hield er rekening mee dat de tocht wel eens langer dan vier dagen zou kunnen gaan duren, maar door het vele mulle zand en de hitte van de hoogstaande zon werd het geen lichte tocht, hoewel ik de eerste twee dagen (dus totaan Zandvoort) het expres rustig aan deed.
Maar als je zo vaak als ik met zware bepakking (ik loop met een rugtas van 30-40 kilo) over het strand de afstand van Scheveningen naar Zandvoort of Den-Haag-Haarlem (over Leiden) in twee dagen, waaronder zelfs enkele malen in een dag, hebt afgelegd, moet de afstand Scheveningen-Bergen aan zee, die zo'n zesenzestig kilometer meet, toch geen onoverkoombare barriere zijn.
Dinsdagavond drie juni liep ik op de boulevard voor de Pier naar mijn vaste plekje bij strandpaal 97, dus ongeveer twee-en-een-halve kilometer ten noorden van Scheveningen. Ik ben zoals gewoonlijk in de duintjes die op het strand ontstaan zijn (dus nog voor de zeereep) die je op die hoogte hebt (er zijn nog meer plekken waar je, zonder een hek van Rijkswaterstaat over te stappen, in duintjes op het strand kunt lopen en zonnen) de nacht gaan doorbrengen (volledige camping-uitrusting) om de volgende ochtend 4 juni te beginnen met lopen naar Wassenaar, of liever gezegd de Wassenaarse Slag.
Nog voordat je de Wassenaarse Slag bereikt kom je, wanneer je het strand ten noorden van Scheveningen afloopt, de afslag Meyendel tegen. De duinen op het strand worden hier onderbroken door de schuin omhoog liggende strandafslag, waar zomers enorme lelijke afvalbakken geplaatst zijn, die overal op het strand staan en al van verre te zien zijn.
Kijken we bij Meyendel achter ons, dan zien we het karakteristieke beeld van Scheveningen en de Pier met de grote woontorens plus gouden bal op de hoogste op ongeveer dezelfde afstand als de Wassenaarse slag, die recht voor ons ligt en door de catamarans die er liggen en de strandtenten met vol vlagvertoon zomers duidelijk te onderscheiden valt.
Meyendel en de Wassenaarse slag zijn 'haltes' waar je de vreemde gedaantewisseling van Scheveninger in Zandvoorter of Bergen aan zeeer het eerst opmerkt, tenminste, wanneer je er maandelijks langsloopt, zoals ik.
Het intrigeert me telkens weer mateloos om het landschap en de omgeving langzaam maar zeker zien te veranderen van het Scheveningse in het Zandvoortse.
Nergens ligt er een grens die duidelijk aangeeft dat hier het Zandvoortse of zelfs maar het Noord-Hollandse gebied begint terwijl toch duidelijk is dat het Scheveningse strand en Den-Haag heel anders is dan het Zandvoortse (of Haarlem ).
Of eigenlijk wel, maar dan een gevoelsmatige: ten noorden van Noordwijk begint voor mijn gevoel al het Zandvoortse -vooral als de afslag Langervelder slag gepasseert is, maarja, dan zit je al op enkele kilometers van de gemeentegrens!
De Wassenaarse slag is voor mij het einde van het Scheveningse of Haagse gebied en het begin van de rest van de reis naar Zandvoort en zelfs naar Bergen!
In de zomermaanden loopt er uit de pomp aan de Wassenaarse slag water. Altijd gemakkelijk te weten, want je kunt 'm vanaf het strand niet zien, en tussen 1 oktober en 1 mei staat hij droog (wat ook wel handig is om te weten en er rekening mee te houden!).
Lopen is eigenlijk een magische gebeurtenis. Je beweegt je van de ene plek naar de andere, en omdat die plek zo anders is verander je zelf mee.
Alleen verander je zonder dat je het merkt. Het is net als de omgeving en de horizon die veranderen naarmate je je verplaatst.
Ze is na tien stappen nog hetzelfde. Na honderd stappen is ze hooguit een beetje veranderd.
Pas wanneer je, na een flinke tijd gelopen te hebben, de omgeving en verandering vergeet, valt het je plotseling op: Ik ben in een ander gebied.
Tussen de Wassenaarse slag en Katwijk is het strand precies als voor Wassenaar: een flinke duinenrug op het strand die pas bij Katwijk verdwijnt, met dit verschil dat we een stuk meer noorderlijker richting lopen, en de horizon nu totaal anders is dan bij Scheveningen.
Noordwijk is nu niet alleen een stuk duidelijker zichtbaar (groter en contrastrijker) maar ook een stuk meer naar rechts verplaatst, terwijl Katwijk, de witte toren en de huizen op de boulevard en de vuurtoren nu duidelijk te onderscheiden is. Op deze hoogte 'ruik' ik al het zandvoortse strand dat nu duidelijk zichtbaar wordt (met de naald van het militaire radiostation aldaar).
In Katwijk zijn de mensen van de gemeente zo slim geweest een goed werkende kraan op de boulevard te plaatsen: in Zandvoort mis ik deze voorziening en in Scheveningen werden de pompen dit jaar niet aangesloten. Ik vraag me af welke gedachtenkronkel achter zo een beslissing zit, want water is toch wel het minste dat je als kustgemeente, naast bankjes om te zitten en huisjes om te schuilen, gratis de burgers en bezoekers verstrekken mag.
In Katwijk kunnen wij winkels bezoeken, een ijsje eten of een haring happen.
Op mijn reis naar Bergen aan zee trakteerde ik mezelf op zulke versnaperingen; doorgaans zie ik daar van af omdat ik alleen maar eten uit de biologische winkel lekker vind, maar deze keer smaakte mij beide traktatie's uiterst best: de nieuwe haring met uitjes voor en het ijs met slagroom na!
Ik ben mijn kamp gaan opslaan in de duinenrij op het strand tussen Katwijk en Noordwijk. Hier zijn de duintjes, die beginnen op het scheveningse noorderstrand op het naaktstrand, een halve kilometer voorbij de laatste strandtent (bij onze vaderlandse kazematten) uitgegroeid tot wel vijf, zes meter hoge duinen waarvan de strandwandelaar een prachtig wijd uitzicht heeft over het strand en de zee, en je ongehinderd kunt wildkamperen op een van de mooiste plekken van Nederland. Afgelopen winter heeft een laaiende storm deze duinenrij voor wel 2/3 weggeslagen inclusief vegetatie en een kale, stijle zandrug achtergelaten die voor iemand met een zware rugzak onneembaar is en alleen op sommige plaatsen (bij een strandafslag bijvoorbeeld) beklommen worden kan, waardoor de natuur hier nog meer tot zijn recht komt.
's-Avonds na zonsondergang vraag ik me af hoe het komt dat 16 miljoen mensen in het 'achterland' zonodig zoveel te doen hebben, terwijl het hier allemaal zo vrijelijk en gratis voorhanden is, en er niemand te vinden is. 'Gelukkig', mijmerde ik, 'gelukkig maar, anders zou de betovering van deze oase van rust en schoonheid schaamteloos verbroken worden...'
De volgende ochtend is het strand nog helemaal uitgestorven. Pas om een uur of acht komen de eerste hondenbezitters en hardlopers het strand oplopen, en begint voor mij de tweede dag van deze vierdaagse strandloop Scheveningen - Bergen aan zee.
Noordwijk vind ik -ik zei het al- een mondaine badplaats. Ze is niet zo massaal als Scheveningen en veel representatiever, waardoor de identiteit van een badplaats veel meer tot zijn recht komt, namelijk een publiek van buitenlanders en toeristen, en niet een als vermaak- en hangplek van de inwoners van de grote stad die er naast ligt!
Hier glimmen de hotels je vriendelijk en opgepoetst tegemoet, is de sfeer niet zo oudbollig als in Katwijk en zijn alle voorzieningen pal aan het strand aanwezig die je in de grote stad ook aantreft.
Maar vooral: hier begint het strand- en duingebied van een van de mooiste en grootste natuurgebieden van de Randstad. Na Noordwijk is er 's-winters en in het late najaar -wanneer de badgasten en touristen allang weer naar huis zijn- voor de strandwandelaar 14 kilometer niets dan wilde natuur! Er rijdt geen bus en er loopt geen trammetje, niemand woont hier dan de vrije dieren en de overweldigende natuur.
Hier begint de speeltuin van de strand-kampeerder-wandelaar. Vanaf Noordwijk is er totaan Zandvoort niets meer, met in de zomer de afslag aan de Noraweg en natuurlijk de drukke Langevelderslag.
Het liefst loop ik hier in het najaar. Dan is de zon nog krachtig en de 'gekke' stedeling weer weg, maar zo diep in de lente mag ik ook niet klagen.
De felle voorjaarszon doet ook mij verblijden, met de winterkou nog vers in het geheugen! En het geeft wel een leuk beeld, al die fleurige kleuren van vlaggen, windschermen en badkleding, en de geluiden van spelende kinderen aan het water!
Als rugzaktourist trek je aan het strand altijd veel bekijks: de meeste mensen hebben er geen idee van hoe mooi een strand-trektocht kan zijn en verbazen zich alleen maar erover hoe iemand het in zijn hoofd haalt om met zo'n zware tas op je rug het kilometers lange strand af te lopen; laat staan dat ze ook maar beseffen hoe fantastisch dat is. De meeste kijken me onbegrijpelijk en stom aan.
Ik besluit Zandvoort voor me te laten liggen omdat, wanneer ik nu door zou lopen, ik de volgende dag geen inkopen kan doen.
In IJmuiden weet ik op de route naar Wijk aan zee geen supermarkt, en ik moet natuurlijk wel gewoon kunnen koken en eten.

. . . het   Zandvoortse   naaktstrand. . .
Ik ken het naaktstrand in Zandvoort erg goed, omdat ik er vaak kom en het het grootste naaktstrand van Nederland is. De duinen zijn hier heel anders dan de duinen tussen pakweg Scheveningen en Wassenaar. De top van de zeereep strekt zich hier kilometers kaarsrecht uit, terwijl ze bij Scheveningen en Wassenaar afwisselend in hoogte is. En op deze hoogte zijn er geen duinen meer op het strand (de laatste strandduintjes passeerden we even nadat we de Langevelder slag achter ons hadden liggen). Een plekje op het strand kan wel eens gevaarlijk zijn wanneer je geen rekening houdt met de zee en allerlei gemotoriseerd verkeer dat -vooral in de zomervacantie's- in de vorm van 4-wheel-drive jeeps en strandmotoren en zelfs cross-motoren 's-avonds en 's-nachts over het strand rijdt. Voor politie behoeft men geen angst te hebben: als je ongezien blijft vallen ze je niet lastig.
Het enige dat nu nog roet in het eten kan gooien is het weer: erg harde wind kan lastig zijn wanneer je met je tentje op het strand staat en urenlang hete zonneschijn kan op den duur funest zijn, maar beide zaken bleven die derde avond op het strand mij bespaard.
De volgende dag zou ik in Zandvoort aankomen zoals ik zovaak plachtte te doen, alleen nu met een heel andere missie dan gewoonlijk.
Ik deed er mijn proviantboodschappen, dronk er een kop koffie bij McDonalds en liep over de boulevard naar Bloemendaal.
Hier beginnen de Kennemerduinen die ik nog nooit bezocht heb!
Dit stuk strand (van Bloemendaal totaan 't Noordzeekanaal) is niet mijn lievelingsstrand. Ten eerste ligt het veel verder van de dorpskern van Zandvoort af dan het naaktstrand en Bloemendaal aan zee is een badplaats van niks: het enige dat er is is een jongerencamping en een politiebureau! Gauw doorlopen dan maar.
IJmuiden aan zee is nog minder, en dan vooral mijn route: ik loop ter hoogte van paal 58 de duinen in, maar het strand is hier zo breed dat ik zeker een kilometer door het mulle zand me een weg moet zien te banen voordat ik op een verhard pad sta dat me door een achterbuurt naar de sluizen over het Noordzeekanaal loodst.
Een visje onderweg kan hier gemakkelijk genuttigd worden want ik kom ettelijke goed-uitziende tentjes tegen. De sluizen van IJmuiden liggen er net als verleden jaar (en achttien jaar geleden) majestieus bij.
Zeker als je nagaat dat je nog steeds een strandwandeling aan het maken bent krijgt deze route over de sluizen en vooral langs het gebied en bebouwingen van de Hoogovens een science-fiction achtig, magisch-realistisch karakter. Hier kom je geen wandelaars meer tegen terwijl de hoge bebouwingen, de silo's en rails, de bergen zand en transportbanden ontegenzeggelijk getuigen van menselijke activiteit.
Omdat de wind hard begon te waaien besloot ik voor Wijk aan zee mijn kamp op te slaan in een verlaten stuk bos aan de rand van het industrieterrein.
Hier kon ik schuilen tegen de wind, genieten van het zoete karakter van het bos (in tegenstelling tot het zoute van het strand) en enigzins uitrusten van het wijd uitzicht. (Heel gek maar waar: constant een wijd uitzicht om je heen, zoals op het strand, vermoeit de blik, wat duidelijk merkbaar is wanneer je een tijd lang in dat wijds uitzicht verkeert -2 of drie dagen- en dan plotseling weer in de bewoonde, bebouwde en begroeide wereld komt!). Morgen zou ik wel zien hoe ver ik kwam!
De volgende ochtend ontdekte ik dat Wijk aan zee een supermarkt rijker is! Verleden jaar was er alleen maar een buurtwinkel die dreigde te verdwijnen. Ik zal er de volgende keer dat ik hier langs kom -en dat zou best dit jaar nog kunnen zijn- rekening mee houden.
Deze vierde dag zou alweer de laatste van mijn vier-daagse strandtocht worden omdat ik genoeg getraind en hersteld was om in een keer de etappe Wijk aan zee - Bergen aan zee te lopen en zelfs verder: halverwege de weg Bergen aan zee - Bergen ben ik het bos ingelopen om in een machtig groot hemelbed van groen gebladerte de avond te verpozen en, enigzins uitgerust, te gaan slapen.
Het strand tussen Wijk aan zee en Bergen aan zee kenmerkt zich door een grote zandvlakte waar je veel minder wandelaars tegenkomt dan het strand tussen pakweg tussen Katwijk en Noordwijk. Dat kan ook niet anders wanneer men bedenkt dat hier in Noord-Holland veel minder mensen wonen dan in Zuid-Holland.
De antenne-toren op het strand bij Egmond is natuurlijk iets unieks, en ook wanneer je richting zee kijkt zie je hier heel andere boortorens dan bij Scheveningen. Voor afgelegen, eenzame strand-freaks is het hier goed toeven: aan de ene kant kun je je hier op een onbewoond eiland wanen terwijl je, wanneer je daar behoefte aan hebt (zoals ik), je binnen een mum van tijd in Amsterdam bent en de gemakken en geneugtes van de bewoonde wereld bij de hand hebt.
Bergen is een fantastisch vacantie-dorp. Wanneer je je bedenkt dat hier zo dichtbij het uitgestrekte en uitgestorven strand is, is dit vacantie-oord, met de heerlijke bossen en duinen in de directe omgeving, een van de mooiste plekken om vacantie in eigen land door te brengen. Indien ik burgemeester van dit Walhalla was, zou ik allang een heerlijk kuuroord in de duinen langs het strand hebben neergezet.
Bergen aan zee is nu een plaats van niks. Geen winkels, geen terassen, laat staan een gokhal of een internetcafe.
Maarja, ik ben de burgemeester van Bergen niet...
De tocht verliep uitgesproken fantastisch. Het weer was gewoonweg zalig, het lopen ging als vanzelf en de timing gedurende de hele reis was optimaal.
Zondagochtend ben ik met de bus van tien voor negen naar Alkmaar gereden en heb daar de trein naar Amsterdam genomen. Voldaan kon ik terugkijken op een korte maar succesvolle strandwandeltocht!

 

 

 

                                 Een blik op Zandvoort aan zee richting het Noorden: